گالری تصاویر همایش

معماری ایران و هند

اولین همایش بین المللی معماری، عمران و شهرسازی در دوم مرداد  سال ۱۳۹۴ تحت عنوان “معماری ایران و ترکیه” با حضور دکتر سونای چویک، دکتر آسو بشکن، دکتر ایرج اعتصام و دکتر وحید قبادیان در فرهنگسرای نیاوران در تهران برگزار شد.

دومین همایش در بیست و دوم  تیرماه ۱۳۹۵ تحت عنوان “معماری ایران و هند” در فرهنگسرای نیاوران با حضور مهندس رام کریشنا رائو[i]، مهندس شیریش بری[ii]، دکتر ایرج اعتصام، دکتر وحید قبادیان و دکتر فرهاد احمدی و برخی از اعضاء هیئت رئیسه سازمان نظام مهندسی استان تهران، دکتر حیدر جهانبخش، دکتر حکمت امیری، دکتر امیر افشین رئیسی نژاد، دکتر الهام امینی و همچنین دکتر عبدل سامی رایزن فرهنگی سفارت هند در ایران برگزار شد. در ابتدا دکتر محمد اسماعیل سعیدی نماینده مجلس شورای اسلامی و دکتر محمد عزتی معاون شهرسازی شهرداری تبریز بیاناتی در رابطه با همایش ایراد فرمودند. مهندس سروش بخت مینو مدیر مجله طراح، مهندس احمد زهادی مدیر مجله معماری و ساختمان، مهندس اشکان نصیری سردبیر مجله هنر نما معمار، نمایندگان و نفرات برتر استان ها و اساتید و مدیران دانشکده های معماری نیز در جلسه همایش حضور داشتند.

خلاصه بیانات دکتر وحید قبادیان، دبیر همایش:

همانطور که مستهظر هستید ما امسال دو برنامه داریم. یکی معماری ایران و هند و یکی هم جایزه معماری ایران. این دومین همایش در رابطه با معماری درآغاز هزاره سوم است. سال گذشته تقریبا در همین اوقات معماری ایران و ترکیه با حضور دو نفر از اساتید و مهندسین کشور ترکیه بحث شد و امسال معماری ایران و هند که یکی از اساتید هند و یکی از مهندسین به نام هند دعوت شده اند و سال آینده این طور که صحبت شده معماری ایران و ژاپن خواهد بود.

هدف از همایش ها این است که ما بتوانیم معماری سرزمین خودمان را با دیگر کشورها مقایسه کنیم و ببینیم که دستاوردهای دیگر کشورها چه بوده و دستاورد کشور ما چه بوده. ما در چه ترازی نسبت به کشورهای دیگر قرار گرفته ایم. و ببینیم در سطح  منطقه و در سطح جهان در چه جایگاهی قرار داریم. آیا آخر صف هستیم؟ امیدواریم اول صف باشیم که متاسفانه در اول صف نیستیم.

حداقل خودمان جایگاه خودمان را در سطح بین المللی پیدا کنیم. به نظر من این کوشش خیلی خوبی هست که یک سری از معماران جوان ما شروع کرده اند. می خواهم از یکایکشان تشکر کنم. من همچنین از حضور شما تشکر می کنم و امیدوارم در طی این جلسات بتوانیم تراز خودمان را نسبت به سایر کشورها پیدا کنیم و بتوانیم حرفی برای ارائه کردن داشته باشیم. این دوستان هندی ما که آمده اند به ایران، به اتفاق رفتیم و عمدتا ساختمان های قدیمی را بازدید کردیم. بعد هم از آنها سوال کردیم که کجا می خواهید بروید؟ گفتند: می خواهیم برویم یزد و اصفهان و شیراز که ساختمان های قدیمی را ببینیم. ولی ما امیدواریم وقتی کسی می آید به ایران و یا خودمان می رویم شهرهای دیگر کشورمان، بتوانیم معماری با ارزش معاصر را ببینیم و معماری معاصر ما در چارچوب کشور خودمان و در چارچوب معماری بین المللی حرفی برای گفتن داشته باشد. و امید است که نسل کنونی و نسل های آینده بتوانند این رسالت را انجام بدهند.

خلاصه سخنرانی رام کریشنا رائو در رابطه با معماری تاریخی کشور هندوستان:

معماری تاریخی هند به چهار دوره تقسیم میشود. در ابتدا دوری تمدن دره ی ایندوس که از سال ۳۳۰۰ الی ۱۷۰۰ قبل از میلاد مسیح  در اطراف رودخانه سند در شمال غرب هندوستان آغاز می شود. اولین آثار معماری و شهرسازی هند در اینجا شکل می گیرد. در این مکان آثاری از روستاها و شهرهایی با حصار و دروازه، شبکه راه های شطرنجی، شبکه فاضلاب، حمام و انبار غلات و مصالحی همچون آجر یافت شده است.

در دوره ی دوم آیین بودایی در کشور هند مطرح است. بیشتر معابد بودایی با سنگ ساخته شده و یا در دل کوه کنده شده است. ستوپا (Stupa)  یک نماد بسیار مهمی در معابد بودایی است. ستوپا یک شکل نیمکره دارد و دورش حصاری کشیده شده است. در داخل ستوپا بقایای خاکستر جسد و یا متعلقات یک موبد مهم بودایی قرار دارد. معمولا یک تالار نیایش در یک سمت ستوپا واقع است.همزمان از قرن پنجم میلادی معماری معابد هندوها مطرح است. طی این دوره دو سبک مهم  داراویدین در جنوب هند و سبک ناگارا در شمال هند قابل توجه است. این معابد با سنگ ساخته شده اند و دارای مجسمه ها و حجاری های بسیار ظریف و پرکار هستند. در دوره ی سوم از قرن دهم میلادی است که ترک های آسیای مرکزی  متناوبا به هندوستان حمله می کنند و  از اوایل قرن سیزده بر شمال هند مسلط می شوند. دین اسلام از این زمان وارد کشور هند می گردد.  در این زمان فن آوری های جدیدی در معماری هند آغاز می شود که معماری پارسی، عربی و آسیای میانه در آن قابل مشاهده است. این دوره قرون وسطا نامیده می شود.با ورود مغول ها در قرن شانزده میلادی، مجددا معماری اسلامی منتها با ویژگی های جدیدی وارد هند می شود. ولی همزمان ساختمان های این دوره، تاثیر معماری گذشته هند را نشان می دهد. برای اولین بار در این دوره مجسمه ی موجودات زنده روی بناهای اسلامی ساخته می شود. تاج محل یکی از مهمترین آثار دوره مغول است. این ساختمان را شاه جهان جهت آرامگاه همسر خود به نام ممتاز محل بنا می کند. معمار این ساختمان ایرانی بوده و تاثیر معماری اسلامی ایران مانند چهار باغ، گنبد، مناره و قوس های جناغی در آن قابل ملاحظه است. ولی در عین حال متفاوت از آرامگاه های ایران است و به عنوان یک بنای هندی قابل تشخیص است. دوره چهارم، معماری مستعمراتی است که با ورود انگلستان به کشور هند از سال ۱۶۱۵ میلادی آغاز می شود و تا زمان استقلال هند در سال ۱۹۴۷ ادامه می یابد. در این دوره ساختمان های حکومتی و خدماتی مانند پارلمان، وزارتخانه ها، مقرهای حکومتی، پایانه های مسافرتی، دانشگاه ها و همچنین تعدادی از ویلاهای امرا و کلیساها به سبک نئوکلاسیک و ندرتا رومانتیک احداث می شوند. در طرح بعضی از این بناها، تلفیق معماری هندو و اسلامی با معماری اروپایی ملاحظه می شود.

معماری کلید فهم گوناگونی فرهنگی در نقاط مختلف هند است. این معماری تحت تاثیر سنت و آداب مذهبی در زمان های مختلف بوده است.

خلاصه سخنرانی شیریش بری در رابطه با معماری معاصر هند:

به طور کلی معماری برخواسته از ارزش ها و رفتارهای زمانه است. معماری معاصر هند نیز بیانی از جامعه مصرف گرا و حریص هند است. جوامع امروزی از بیماری جدایی از طبیعت رنج می برند و این مسله در ساخت بناها به وضوح نمایانگر است. همچنین به دلیل کمبود وقت و کمبود حس همدلی، مردم از هم دور شده اند. تمرکز معماری امروز روی نماهای براق و روکش های فلزی و توانایی فروش است. معماری مدرن از بیانات و تفکرات سنتی جدا شده است. همه اینها منجر به ساخته شدن ساختمان هایی پر مصرف شده است. ساختمان هایی ناپایدار که رد پای بزرگی بر اکوسیستم شکننده ما می گذارند. معماری معاصر احمقانه، خسته کننده وغلط انداز است. این معماری ما را از مردم و طبیعت و کیفیت بهتر زندگی دور کرده است. بعد از استقلال هند تعدادی از معماران متفکر تلاش کردند تا این مسائل را بهبود ببخشند و کیفیت فضا و زندگی را بالا ببرند.

تعدادی از این معماران تحت تاثیر معماری مدرن غرب از جمله مدرسه باهاوس و بزرگانی چون  لوکوربوزیه، فرانک لوید رایت و والتر گروپیوس قرار گرفتند. تعدادی دیگر مبهوت قابلیت های تکنولوزی شدند. این سبک ها چندان مناسب کشور هند نبود. اما در این میان عده ای از معماران برای خرد معماری بومی ارزش قائل شدند و تلاش کردند محیطی را به وجود بیاورند که نه تنها برگرفته از معماری هندی بلکه برگرفته از منطقه خود باشد. در ادامه تعدادی از پروژه های معماران معاصر مطرح هند معرفی شد.

خلاصه مطالب مطرح شده در پنل معماری ایران و هند با حضور: رام کریشنا رائو، شیریش بری، ایرج اعتصام، وحید قبادیان و فرهاد احمدی.

هدف از  پنل تبادل فرهنگی، دانستن اشتراک ها و تفاوت های معماری ایران و هند است. ایران و هند بستر تمدن های بشری هستند و هر یک تمدنی بیش از هشت هزار سال دارند. در طی چهل و پنج  دقیقه زمان پنل، بحث شد که ما چه می توانیم از معماری هند بیاموزیم و چگونه می توانیم معماری امروز کشورمان را ارتقاء بخشیم؟معماری بومی باید فراتر از لغت دیده شود. یکی از عواملی که می تواند فرم و ایده را به ما بدهد معماری بومی با توجه به اقلیم و مباحث پایداری است.  معماری ایران و هند  بین سنت و تجدد قرار گرفته است. ما جایی بین هویت گذشته و جهان مدرن قرار گرفته ایم. معماری هند هم تلاش می کند هویت خود را نشان دهد. در ایران معماری هندی را می توان در مناطقی از جنوب بلوچستان مشاهده کرد که به دلیل تبادلات فرهنگی بین ایران و هند به وجود آمد. این تبادلات به سه دوره تقسیم می شود. اولین دوره در زمان تیموریان و دومین دوره در زمان نادر شاه که وی به عنوان فاتح هند غنایم زیادی به ایران آورد و به دنبال آن مکتب فارس در دوران زندیه به وجود آمد و معماری طبیعت گرایی را وارد معماری ایرانی که بیشتر انتزاعی بوده می کند. مثل مسجد نصیر در شیراز. سومین دوره در دوران قاجاریه نیز معماری غربی که وارد هند شده از جنوب شرقی ایران وارد می شود به خصوص در کرمان که شهر متمدن ایران بوده و تمام معماری نوکلاسیک ایران تحت تاثیر معماری غربی و هندی قرار گرفت.

بیانات حیدر جهان بخش، عضو هیئت رئیسه نظام مهندسی استان تهران:

تداخلات بیش از حد امور ساخت و ساز کشور و متولیان بیش از حدی که در این زمینه وجود دارند ما را به بی راه بزرگی در معماری می کشاند و ما را از آنچه که باید در هزاره سوم پیش رویمان باشد دور می کند. احتیاج هست که این آسیب ها و راه کار ها آن پیگیری شود. یکی از راه کارها، تشکیل نظام معماری کشور و راه اندازی دوباره آن است. اگر این نظام نتواند شکل بگیرد و آن نطفه اولیه ای مثل سال های واپسین نظام قبل یعنی نظام پهلوی پیگیری می شد دوباره از سر گرفته نشود وضعیت به همین شکل قهقرایی پیش خواهد رفت. نظام مهندسی ساختمان چون فقط به جنبه های کالبدی صرف ساختمان توجه می کند و از جنبه های هویتی، معنایی، ارزشی، اسطوره ای، طبیعی و جغرافیایی دور می شویم. فکر می کنم راه نجات کشورمان برای این که بتوانیم وارد هزاره سوم بشویم و تعاملات فرهنگی راه بیفتد چاره ای جز اتحاد دوباره نداریم.

در پایان دکتر بابک قصیری در بیانیه ی “معماری ایران و هند” این موارد را عنوان نمودند:

• برون رفت از مرز ها ی فرهنگی و هنری ایران و هند
• شناخت تمدن و اشتراکات ایران و هند
• رسیدن به ایده های جدید به منظور جریان سازیی در هنر معماری و شهر سازی دو کشور و همکاریی های دو جانبه ی دانشگاه های هنر معماری و شهر سازی هر دو کشور
• دست یابی به الگو های فرایند طراحی زمینه گرا و پایدار با توجه به تجربیات معماران و شهر سازان معاصر ایران و هند
• ایجاد پیش زمینه ارتباط موثر در سایه ی حوضه های هنری علمی و مهندسی
• رسیدن به بستری خوانا در پیشینه، حال و فرهنگ و شهر سازی  هر دو کشور
• تلاش برای برگزاری رویداد های فرهنگی، علمی و هنری مشترک.

جایزه معماری ایران

متعاقب همایش معماری ایران و هند، مراسم اولین دوره جایزه معماری ایران برگزار شد. این جایزه توسط گروهی از انجمن های معماری استان های کشور برگزار شده است. در مرحله اول پرژه ها در سطح استان های البرز، خراسان رضوی، آذریایجان شرقی و هرمزگان داوری گردیده است. سپس در دو نوبت در تاریخ ۲۵ خرداد ۱۳۹۵ در دانشگاه تهران توسط ایرج اعتصام، وحید قبادیان و شادی عزیزی داوری مقدماتی شد. سپس در روز ۲۱ تیرماه ۱۳۹۵ داوری نهایی در فرهنگسرای نیاوران توسط شیریش بری، رام کریشنا رائو، ایرج اعتصام، وحید قبادیان و فرهاد احمدی انجام شد..

بیانات دکتر شادی عزیزی در خصوص اهداف “جایزه معماری ایران”، به صورت ویدیو:

در حال حاضر در ایران شما شاهد جوایز معماری متعددی هستید که که طبیعتا هر یک دارای ماموریت و اهداف خویش در پویایی رشته معماری در این جامعه نقش آفرینی می کنند. اما در این بین جایزه معماری ایران دارای چه ماموریتی است و چه فرایندی را در این خصوص تدبیر کرده؟ جایزه معماری ایران ماموریت خویش را نه تنها بر پایه بررسی و ارزیابی فرایند طراحی و ارزیابی طراحانه خود اثر معماری، بلکه بر پیامد آثار معماری در جامعه و در یک کلام جریان سازی معماری در راستای دست یابی به جامعه ای با کیفیت و زیست پذیر قرار داده و از آنجایی که در این راستا یعنی در راستای جریان سازی، مشارکت فراگیر امری بسیار مهم و حیاتی است لذا توجه مشارکت فراگیر در سرزمین ایران را سرلوحه خود قرار داده. در راستای دست یابی به چنین ماموریتی، جایزه معماری ایران پنج هدف اصلی را برای خود متردد دانسته که به ترتیب عبارتند از:

1. نقش آفرینی در جریان سازی در خصوص توسعه اجتماعی و فرهنگی
2. نقش آفرینی در ارائه تصویری نوین از شهرها به دنیا
3. ۳ .توجه به ارتقای کیفیت زیست انسان
4. توجه به پارادایم های نوین در معماری
5. توجه به زمینه

برای دست یابی به چنین اهدافی و ماموریتی، این جایزه برای خویش فرایندی مشتمل بر دو مرحله تدبیر کرده است. در مرحله اول جوایز پس از فراخوان، به دبیر خانه های استان ها ارسال می شوند و در هر استانی نخبگان آن استان که شامل اساتید دانشگاه و حرفه مندان هستند پس از بازدید میدانی از آثار به قضاوت آن ها می پردازند و آثار منتخب استان خود را به مرکز ارسال می کنند. در مرحله دوم که در تهران برگزار می شود، هیئت داوران در تهران پس از شنیدن توضیحات نمایندگان استان ها در خصوص هر اثر با توجه به اهداف جایزه معماری ایران به قضاوت آثار می پردازند. امسال جایزه معماری ایران به عنوان سال اول خویش و پایلوت به کمک معنوی و حضور چهار استان ایران که عبارتند از هرمزگان، خراسان رضوی، آذربایجان شرقی و البرزکار خود را شروع کرده اند و در سه حوزه مسکونی- آپارتمانی، اداری و چند منظوره به ارزیابی  و قضاوت آثار پرداختند.

امسال جایزه معماری ایران در نقطه شروع خویش قرار دارد. لذا آثار ارسالی به دبیر خانه بخشی از اهداف جایزه را پاسخ دادند و با توجه به جریانات معماری معاصر در دنیا، روزی فرا خواهد رسید که معماران این سرزمین نیز علاوه بر طراحی بناهای خوش سیما و کارکردی به دنبال رابطه ای میان جامعه معماری و نقش آفرینی معماران در توسعه فرهنگی و اقتصادی باشند و در یک کلام در نقش آفرینی کنند. به امید آن که روزی در آینده ای نزدیک شاهد طراحی فضاهایی فراگیر برای تمامی گروه های اجتماعی در راستای دست یابی به عدالت اجتماعی باشیم و آن روز است که این جایزه می تواند ادعا کن به تمامی ملاک های آن پاسخ داده شده است.

برندگان جایزه معماری ایران:

 ساختمان های مسکونی

• رتبه اول: ساختمان همسایه، مهندس سید نوید امامی رازان، از استان البرز
• رتبه دوم: مجتمع مسکونی سپید، مهندس محمد علی شیبانی، دفتر معماران جنوب، از استان هرمزگان
• رتبه سوم: مهندس علی نقوی نعیمی، مشاور نگین شهر آینده، از استان البرز

 ساختمان های اداری

• رتبه اول: مجتمع تجاری اداری ولیعهدی، مهندس هومن بالازاده، دفتر معماری هوبا طرح، از استان البرز
• رتبه دوم: ساختمان تجاری و اداری نشان، مهندس جواد خدایی، از استان خراسان رضوی
• رتبه سوم: ساختمان اداری جمهوری، دکتر بابک قصیری، مهندسین مشاور کوشا فراز پارسیان، از استان البرز

ساختمان های چند عملکردی

• رتبه اول: خانه حجاب، مهندس جواد خدایی، از استان خراسان رضوی
• رتبه دوم: ساختمان چند عملکردی اطلس، مهندس جلال سالک، از استان آذربایجان شرقی
• رتبه سوم: ساختمان فرهنگی قلم، مهندس احسان جبروتی و مهندس محمد کلات آهنی، از استان خراسان رضوی

تقدیر ویژه از معماران جوان زیر سی سال

• مجتمع تجاری اداری سایه، مهندس محسن عزتی، از استان خراسان رضوی
• عمارت خورشید، مهندس احمد صفار، از استان البرز

بیوگرافی سخنرانان :

[i]Ar. D. S. Ramakrishna Rao is an architect with over 35 years of experience in the Sultanate of Oman, United States of America and India. He has handled a variety of Projects ranging from Institutional Campuses, Industrial Complexes, Residential Township and Single-Family Villas. He currently practices in Mysore, India under the name of Desirazu Associates and in Muscat, Oman under the name of Architectural Wall Systems. Ar. Rao is the “Design Chair” at the Mysore School of Architecture, Mysore, India. He has been a visiting faculty Member at the University School of Design, University of Mysore. He was also a visiting faculty member at the Caledonian College of Engineering, Oman & School of Architecture and Planning, Anna University, Chennai. Ar. Raohas won ‘The Best Teacher Award’ Instituted by the Indian Institute of Architects, Triune. M/s Architectural Wall Systems won The ‘Oman Green Award’ for their Caledonian college of engineering building.

[ii]Shirish Beri has won a number of national – international recognitions. A Fellow of the I.I.A. & I.I.I.D, he  has  been  invited  to chair  and  give  talks,  slide  shows  and  conduct  design  workshops  in   various  professional organizations,   colleges  of  architecture  and  in  national  and   international   seminars. Amongst others, he  was  also  invited  to  speak  at  Princeton  University,  U.S.A, Paris,  Colombo, Singapore,  Kuala  Lumpur, Sydney, Tasmania, Taipei, Taichung, Guangzhou, Istanbul, Estonia, Sweden, Norway and U.K. He has also acted as a jury member on important architectural competitions. His works have featured in various national & international publications on Modern Architecture, magazines and newspapers. Two exhibitions, a film and a book on his work have been received very well everywhere.